بحران پیری جمعیت در کمین جامعه ایرانی است و پژوهشگران جمعیت‌شناسی در کشور نسبت به پیامدهای آن هشدار داده‌اند. حل این معضل نیاز به یک رویکرد جامع و هماهنگ از سوی ارگان‌های مختلف دولتی و غیردولتی دارد.
آستان قدس رضوی به عنوان یک نهاد تأثیرگذار در کشور کوشیده است با برنامه‌ریزی برای ارائه خدمات حمایتی و تشویقی در راستای رفع این دغدغه ملی نقش‌آفرینی کند. در گفت‌وگو با جعفر رئیسیان‌زاده، معاون خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی و همچنین علی‌اکبر روحی گل خطمی، دبیر کارگروه جوانی جمعیت بنیاد کرامت رضوی اقدام‌های این معاونت را مرور کردیم.
ترویج و تسهیل با استفاده از شبکه‌های مردمی
معاونت خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در راستای نقش‌آفرینی در حوزه کمک به جوانی جمعیت کشور اقدام‌های خود در سال ۱۴۰۳ را در سه بخش کلی به انجام رساند. جعفر رئیسیان‌زاده در این باره گفت: این فعالیت‌ها در سه بخش کلی «شناسایی و تشکیل شبکه مردمی»، «ترویج فرزندآوری» و «تسهیل فرزندآوری» برنامه‌ریزی شد. در بخش اول این معاونت تلاش کرد با شناسایی گروه‌ها و قرارگاه‌های فعال در این حوزه و برگزاری نشست‌ها و جلسات مختلف، به همکاری با ۳۲ تشکل بپردازد.
در بخش ترویج فرزندآوری نیز این کارگروه برنامه خود را در پنج گام تعریف کرد که طی آن در گام نخست پس از دریافت رهنمودهای تولیت معزز و برگزاری جلسات مشورتی با نخبگان کشوری، برای تشکیل کارگروه جوانی جمعیت آستان برنامه‌ریزی و اقدام شد. در مرحله بعد نیز برای تربیت تسهیلگر جوانی جمعیت دوره‌های آموزشی جامعی برگزار و شبکه‌ای ۲۰۰ نفره از مربیان و مروجان فرزندآوری تشکیل شد.
رئیسیان‌زاده ادامه داد: فقدان شبکه ملی تسهیل‌گری جوانی جمعیت در کشور، کارگروه جوانی جمعیت بنیاد کرامت رضوی را بر آن داشت در سومین گام با برگزاری دو پویش در این حوزه اقدام‌های مؤثری را به انجام رساند. پویش ملی «حسنه ماندگار» به عنوان یکی از فعالیت‌های ملی در حوزه تسهیل‌گری و شبکه‌سازی فعالان حوزه جمعیت، با هدف تشکیل شبکه‌ای از تسهیلگران جوانی جمعیت در سراسر کشور به اجرا درآمد. وی افزود: این پویش که در بهار ۱۴۰۳ و با محوریت کانون‌های خدمت رضوی برگزار شد، به دنبال ترویج و فرهنگ‌سازی فرزندآوری مطابق با منویات رهبر معظم انقلاب و تأکید تولیت آستان قدس رضوی بود. در این پویش، بیش از ۴ هزار نفر در دوره‌های آموزشی درباره مسائل مهمی چون ضرورت و اهمیت جمعیت، سیر تحولات جمعیتی در ایران و فنون تسهیل‌گری شرکت کردند. پویش ملی «ناجی» نیز به منظور تشکیل شبکه ملی مشاوران انصراف از سقط جنین با حضور ۳ هزار نفر از داوطلبان و کارشناسان این حوزه به اجرا رسید.
در بخش ترویج فرزندآوری نیز دوره‌هایی برای آموزش گروه‌های مرجع مانند بهورزان و مراقبان سلامت مشهد، گناباد و نیشابور، سفیران سلامت، فعالان کانون‌های مساجد، خواهران خدمه و اساتید و مبلغان حرم مطهر و سایر اقشار جامعه برگزار شد. در آخرین گام نیز مبلغان تسهیل‌گری جوانی جمعیت در ماه مبارک رمضان و ایام اعتکاف ۱۴۰۲ با مشارکت کانون‌های خدمت رضوی و کانون‌های فرهنگی مساجد به سراسر کشور اعزام شدند. این طرح با استفاده از ظرفیت ۴ هزار نفره تسهیلگران جوانی جمعیت آموزش‌دیده آستان قدس رضوی به انجام رسید و هدف آن تبیین و آموزش موضوعات مرتبط با جمعیت، خانواده و فرزندآوری در مشهد مقدس و مراکز استان‌های کشور بود. همچنین در این مرحله فیلم‌های آموزش دوره جامع تربیت مربی نیز در قالب ۳۰ محتوای آموزشی تولید شد.
فعالیت معاونت خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در بخش تسهیل فرزندآوری نیز در سه گام تعریف شد. معاونت خدمات اجتماعی بنیاد کرامت رضوی در این باره چنین توضیح داد: در گام نخست به دستور تولیت معزز مرکز ناباروری میلاد با اعتبار ۱۵۰ میلیارد ریال تکمیل و راه‌اندازی شد. تعریف بسته‌های حمایتی در قالب پاسخ به ۱۵۰ مورد از نامه‌های ضریح مطهر در حوزه فرزندآوری نیز گام دوم این بخش بود. در گام سوم نیز بسته‌های حمایتی ویژه مجموعه‌های مردمی شامل تأمین ۸۸ سری جهیزیه و حمایت از ۱۰۰ مادر باردار برای جلوگیری از سقط، حمایت از ۱۰۰ زوج از مادران و پدران نابارور در حوزه درمان و حمایت و تشویق ۵ هزار نفر ار اقشار متوسط جامعه برای فرزندآوری تعریف شد.
برنامه‌های ویژه هفته ملی جمعیت
علی‌اکبر روحی گل خطمی، دبیر کارگروه جوانی جمعیت بنیاد کرامت رضوی نیز در ادامه به اقدام‌های این کارگروه در هفته ملی جمعیت اشاره کرد و گفت: برنامه‌های مختلفی به منظور ترویج فرزندآوری و مقابله با پدیده سالمندی در کشور طراحی شده است. این برنامه‌ها همزمان با سالروز ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی رهبر معظم انقلاب آغاز می‌شود و شامل چهار بخش کلیدی است.
به گفته وی مهم‌ترین بخش این برنامه‌ها برگزاری نمایشگاهی با عنوان «ایران ۱۴۳۰» است که درباره آن چنین توضیح داد: نمایشگاه ایران ۱۴۳۰ به عنوان بخشی از فعالیت‌های هفته ملی جمعیت به بررسی سناریوهای جمعیتی ایران در افق ۱۴۳۰ می‌پردازد. این نمایشگاه به منظور افزایش آگاهی عمومی درباره تأثیرات کاهش نرخ باروری بر اقتصاد، امنیت و هویت ملی برگزار می‌شود. در این نمایشگاه از داده‌های علمی و هنرهای تجسمی استفاده می‌شود تا این تأثیرات به تصویر کشیده شوند.
برگزاری پویش «سهم من از جوانی ایران» نیز همزمان با روزهای هفته ملی جمعیت از ۲۴ تا ۳۰ اردیبهشت ماه برگزار می‌شود. در این پویش از شهروندان دعوت شده تجربه‌ها و دغدغه‌های خود را درباره فرزندآوری در فضای مجازی به اشتراک بگذارند. هشتگ #سهم_من_ازجوانی_ایران به عنوان نماد این پویش انتخاب شده است.
دبیر کارگروه جوانی جمعیت بنیاد کرامت رضوی اضافه کرد: تولید برنامه‌های تلویزیونی، پادکست و اینفوگرافی با موضوع مزایای فرزندآوری و چالش‌های تک‌فرزندی از جمله محورهای این بخش است. این تولیدات رسانه‌ای خانواده‌محور، این هفته در شبکه‌های مختلف سیما در قالب برنامه‌های گفت‌وگومحور با کارشناسان ملی از جمله حجت‌الاسلام علی گودرزی پخش می‌شود.
اکران مجموعه‌ای از فیلم‌ها و مستندهای تأثیرگذار با موضوعات «جوانی جمعیت»، «چالش سالمندی» و «تجربه‌های موفق فرزندآوری» در سینماها و پلتفرم‌های برخط با هدف افزایش شناخت عمومی درباره اهمیت جوانی جمعیت و فرزندآوری نیز بخش دیگری از این برنامه‌هاست.
مسابقه کتاب‌خوانی «آغاز مادری، پایان ترس» نیز آخرین بخش از برنامه‌های این کارگروه در هفته ملی جمعیت است. روحی گل خطمی درباره آن گفت: هدف از برگزاری این مسابقه ترویج مطالعه در حوزه خانواده و جمعیت است. علاقه‌مندان برای دریافت رایگان فایل پی‌دی‌اف کتاب و شرکت در این پویش می‌توانند به آدرس مرکز مجازی مسابقات کتاب‌خوانی به نشانی www.mketab.ir و برای خرید نسخه فیزیکی کتاب با ۴۰درصد تخفیف به کتابرسان مراجعه کنند. این مسابقه تا پایان خرداد ماه ۱۴۰۴ ادامه دارد و مجموع جوایز آن ۱۰۰ میلیون ریال است.
